سنتهای شب چلّه در گذشته ایران/ از پرتاب پوست هندوانه تا بدرق «عموچلّهجون»!
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۰۸۹۳
«شب چلّه» اولین شبی است که در آن مردم فصل پاییز را پشت سر گذاشتهاند و میخواهند با چهرۀ زمستان مواجه شوند. نام «چلّه» یا «چهله»، از «چلّۀ بزرگ» گرفته شده که مدت آن ۴۰ روز است. از گذشته در خانوادههای ایرانی رسم بر این بوده که در این شب اقسام میوه و تنقلات را تهیه کرده و گردِ هم جمع شوند و از هر دری سخن بگویند و در پایان با آنها وداع کنند، چون فصل میوههای پاییزی مخصوصاً «هندوانه» سر میرسد!
به گزارش ایسنا، عبارت «شب چلّه» از «شب یلدا» ایرانیتر است، چراکه «یلدا» واژهایست که از زبان سامی برداشته شده.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
پرتاب پوست هندوانه برای همسایه!
از بین میوههای تابستان و پاییز از دیگر میوهها «هندوانه» ارج و قُرب بیشتری نزد مردم دارد، بهقدری که میگویند: «در شب چلّه حتماً باید هندوانه خورد و پوست آن را روی پشتبام خانه همسایه پرتاب کرد تا اگر استطاعت خرید هندوانه را نداشت، دستکم پوستش را بتراشد و بخورد، مبادا که بینصیب بماند!»
فالِ سوزن و نیت همگانی
یکی از دیگر کارهایی که مردم گذشته در شب یلدا انجام میدادند، گرفتنِ «فال سوزن» بود. به این صورت که بعد از خوردنِ خوردنیها، گفتنِ گفتنیها و خندیدن به خندیدنیها، یکی از بانوان مسنِ جمع از حفظ شعر میخواند و دختربچهای نیز روی تکّه پارچهای که شستهنشده، سوزن میزند. حاضران مجلس هم میتوانند در دل نیّت کنند و شعر که تمام شد، آن شعر را جواب نیّت خود بدانند.
آش پشتپا برای میوههای پاییز!
در خراسان، مردم در شبهای چلّه، «آش رشته» یا «آش جاخالی» میپختند، گرد هم جمع میشدند و بهمناسبت فقدان میوههای پاییزی، میخوردند.
شب چلّه، عیدِ نوعروسان
از رسوم رایج دیگر شب چلّه، از گذشته تا به امروز، رسم فرستادنِ هدیه و تنقلات به خانه نوعروسان است. به این ترتیب که خانواده داماد، خوراکیهایی از جمله تنقلات و میوههای مختلف را میآرایند و در طبق برای خانوادۀ عروس میفرستند. در گذشته خوانچهای را تعبیه کرده و توسط طبقکِش ارسال میکردند. این رسم هنوز هم جستهوگریخته در اغلب شهرها و سنّتهای خانوادگی برقرار است.
رسوم یلداییِ همدانیها
در گذشته، همدانیها برای رسیدن یلدا پیشدستی میکردند و از چند روز قبل در تدارک آن بودند و وقتی شب موعود سر میرسید، کدبانوی خانه تنقلاتی مانند کشمش، مویز، تخمه خربزه و تخمه هندوانه را در ظرفهای زیبا آماده میکرد و روی کُرسی قرار میداد. در برخی روستاهای ملایر، مردم شب چلّه را، «چلّهزری» میگفتند. در چلّهزری، خانمها از سرِ چشمه جامی از آب پُر میکردند و سرِ تاقچه اتاق، رو به قبله میگذاشتند و وقتی دور هم جمع میشدند، شمعی روشن میکردند.
عموچلّهجان مهمان میشود
پیشتر در برخی از دِهها خصوصاً اطراف همدان، روالِ یلدا بر این بود که دو روز قبل از این شب، اهالی آبادی تمام فرش و لحاف کثیفشان را در آب رودخانه میشستند، به این امید که عموچلّه در شب، مهمانِ خانۀ آنها شود. همچنین تمام درها و دریچهها را باز میگذاشتند چون معتقد بودند در غیر اینصورت عموچلّهجون با خانهشان قهر میکند. هنگام شام هم پسر کوچک موظّف بود از خانه بیرون برود و سه مرتبه صدا بزند: «آهای، عموچلّهجون! اجازه هست شام بخوریم؟» و پدر و مادر تأیید میکردند که عموچلّه اجازه داده است. بعد از صرف شام همگی میبایست چندین نوع شیرینی، میوه، تخمه و هندوانه روی کُرسی آماده کرده و در ظرف بریزند و روی پشتبام خانه بخورند. در این هنگام هم پیرمردی بالای بام رفته و جار میزد: «خدا پدرتان را بیامرزد، همگی جمع بشوید عموچلّهجون را از با احترام تمام از آبادی بیرون کنیم.» و مردم دِه اسب یا الاغی را با پالان آماده میکردند و یک نفر را با پوشاندن لباس نو «عموچلّه» میخواندند و آبادی را با زمزمه این شعر دور میزدند:
«چلّه برو به شادی / از این دیار و وادی
خدا نگهدارت باد / خدا نگهدارت باد»
* منبع اطلاعات درجشده کتاب «فرهنگ مردم؛ فولکلور ایران» تألیف سیدعلی میرنیا است
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: شب چله شب یلدا برگزیده ها شب یلدا برگزیده ها در حاشیه جلسه دولت بنیاد شهید و امور ایثارگران میوه ها شب چل ه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۰۸۹۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کاهش ۲۲ درصدی تعداد حوادث ناشی از کار در زنجان
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای زنجان؛ جعفری با بیان اینکه تعداد تشکلهای کارگری استان زنجان در واحدهای مشمول قانون کار در سال گذشته به ۳۰ تشکل رسید، گفت: این تعداد در مدت مشابه سال ماقبل آن ۱۳ تشکل بود که افزایش ۲ برابری را نشان میدهد.
وی به اقدامات انجام گرفته در کمیسیون امنیت کارگری استان اشاره کرد و افزود: طرح ضریب نفوذ طرح طبقه بندی واحدهای مشمول کار به عنوان یک مدل پیشرفته اجرا میشود که در قالب این طرح کارگران متناسب با توانمندیهایشان حقوق مناسب را دریافت میکنند.
مدیر کار تعاون و رفاه اجتماعی استان زنجان در ادامه یکی از اقدامات خانه کارگری استان را حل اختلافات در جامعه کارگری عنوان کرد و گفت: میانگین رسیدگی به پروندههای حل اختلاف در ۵ سال گذشته ۶ ماه بود که این میزان اکنون به زیر ۳۰ روز رسیده است.
به گفته جعفری سال گذشته برای نخستین بار نرخ رشد مقرری بگیران بیکاران استان منفی شد.
مدیر کار تعاون و رفاه اجتماعی استان زنجان تعداد خانههای های بهداشت کارگر استان در سال گذشته را ۱۴۵ خانه عنوان کرد و افزود: ۲۳هزار و ۵۰۰ کارگر از خدمات خانههای بهداشت بهرهمند شدند.